از خشونت تا شادی

خانواده و گروه همسالان، محیط اجتماع، محله زندگی و مدرسه سالم، غفلت نکردن و خانواده سالم از موثرترین منابع پیشگیری مصرف مواد مخدر در نوجوانان هستند.

به گزارش خبرنگار «آموزش و پرورش» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در مقابل، سیگار کشیدن، اعتیاد به مواد مخدر و سایر کج‌روی‌های اخلاقی در خانواده موجب بدآموزی و زمینه‌سازی برای شروع انحرافات و آسیب‌های اجتماعی در فرزندان می‌شود. در چنین خانواده‌هایی نوجوانان به جای اینکه به فکر انجام فعالیت‌های مثبت و سازنده باشند، مدام در صدد یافتن راه‌هایی برای مقابله با آثار این بحران‌ها هستند.

والدینی که از سواد و تحصیلات کمتری برخوردارند، آسیب‌پذیرتر از افرادی هستند که نسبت به مضرات و تاثیرات سوء مواد مخدر آگاهی دارند. هر چند نمی‌توان میزان تحصیلات افراد را عاملی برای مصرف این گونه مواد دانست، اما در بسیاری موارد دیده شده که هر چه سواد و میزان تحصیلات افراد خانواده بالاتر باشد، کمتر به اعتیاد و استفاده از مواد روی می‌آورند.

نوجوانانی که والدین‌شان دچار مشکلات و مسائل اخلاقی رفتاری هستند، بیشتر در معرض خطر اعتیاد و مصرف مواد مخدر قرار دارند. مشکلات رفتاری خانوادگی منجر به عدم امنیت و فشار روانی بر جوانان و نوجوانان می‌شود و آنان را از محیط امن خانواده دور می‌کند. همین امر موجب ارتباط بیشتر او با دوستان و گاه افراد مسئله‌داری می‌شود که زمینه‌ساز بسیاری از مسائل اجتماعی بعدی می‌شوند. در تحقیقی که درباره مصرف مواد مخدر در بین دانش‌آموزان دبیرستانی انجام گرفته، مشخص شده است که وجود خشونت در خانه، عامل مهمی است که بیش از هر عامل دیگر با رفتار مصرف مواد مخدر همبستگی نشان داده است.

این مطالعه نشان داد، مصرف مواد مخدر در بین جوانانی که در خانواده‌های دارای خشونت زندگی می‌کردند، بیش از پنج برابر جوانانی بود که در خانواده‌های بدون خشونت زندگی می‌کردند. در گروه اول، در خانواده گفت‌وگو وجود نداشت و والدین نظرهای خود را ابراز نمی‌کردند، در حالی که در گروه دوم، بین پدر و مادر گفت‌وگو به دفعات جریان داشته و پدر و مادر نظرهای خود را ابراز می‌کرده‌اند. همچنین، شناخت ذهنی افراد از محیط خانواده تاثیری بیشتر از عوامل عینی مانند وضعیت زناشویی پدر و مادر بر مصرف مواد مخدر توسط دانش‌آموزان نشان داده است.

از آنجا که خانواده و همسالان بیشترین تاثیر را در عدم گرایش نوجوانان به اعتیاد دارند، بنابراین انتظار والدین از پیشرفت تحصیلی، نزدیکی عاطفی اعضای خانواده، قوانین خانواده در خصوص منع مصرف سیگار، حمایت عاطفی خانواده و نظارت و کنترل والدین، از عوامل محافظت‌کننده خانوادگی برای مصونیت فرزندان از اعتیاد هستند.

روح‌الله حدادی، یکی از روان‌شناسان متخصص در زمینه پیشگیری و درمان اعتیاد می‌گوید: محیط‌های خانوادگی آلوده به مواد، به طور دائم کنجکاوی اعضای خانواده را به این مواد افزایش می‌دهد، لذا والدینی که خود، سیگار می‌کشند یا در مصرف داروهای مسکن و خواب‌آور افراط می‌کنند، یا نگرش و دیدگاه شفاف و مشخصی در برابر مصرف مواد مخدر به فرزندان‌شان ارائه نمی‌کنند، راه را برای انحراف و تصمیم‌گیری‌های نامناسب جوانان هموار می‌کنند.

گوش دادن به صحبت‌های نوجوانان، توجه بی‌قید و شرط به احساسات و پذیرش آن‌ها، تایید احساسات و ابراز محبت به آنان و حمایت از رفتارهای مثبت، پسندیده و سالم، به آن‌ها کمک می‌کند تا با ایجاد رابطه‌ای نزدیک و صمیمانه با والدین خود درصدد مقابله با بحران‌های زندگی برآیند و شما دیدگاه‌ها و اعتقادتان را با صبوری و انعطاف‌پذیری به جوانان بیاموزید.

در همین خصوص، هر اندازه والدین، جوان را به حال خود واگذارند، او را در برابر محیط و اجتماع آسیب‌پذیرتر ساخته‌اند و بعدها برای این تسلیم باید بهای سنگین‌تری بپردازند. والدین باید با درک تاثیر همسالان بر فرزندانشان، آنان را برای مقابله با فشارها و تحریکات موجود آماده کنند.

نوجوانی که دچار افکار پریشان و مایوس‌کننده می‌شود، قابل تامل و بررسی است، زیرا او پیامدهای رفتاری خودش را نمی‌داند. افسردگی برای نوجوانان ممکن است زمینه‌ساز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی مثل روی آوردن به سیگار، مواد مخدر، اعتیاد، فحشاء، بزهکاری و ... شود. پس والدین باید رفتارها و عادات فرزندان نوجوانشان را که احتمال می‌دهند به دلایلی منجر به افسردگی در آنان شود، مد نظر داشته باشند.

روانشناسان معتقدند، اعمال مقررات ضد مصرف سیگار و مواد توسط والدین، نظارت و کنترل و مدیریت غیرمستقیم رفتار فرزندان توسط والدین با میزان کاهش مصرف مواد و سیگار در نوجوانان رابطه مستقیمی دارد.

همچنین گفتنی است، عضویت نوجوانان در گروه‌های همسالان منحرف و خلاف کار، وجود رفتارهای مشکل‌ساز در میان همسالان در محیط مدرسه، الگو قرار دادن همسالان دارای رفتارهای پرخطر و مصرف سیگار توسط دوستان و همسالان با افزایش میزان احتمال مصرف مواد و سیگار نوجوانان در ارتباط است.

بر اساس نتایج به دست آمده، وجود ساختار اجتماعی منسجم در خانواده و همچنین در سطح جامعه همراه با تامین انتظارهای افراد از محیط، حقوق و نیازهای گروه، بهترین ضامن حفاظتی در برابر هر نوع اعتیاد یا سرپیچی از رسوم است.

http://www.isna.ir